معماری پارسی

معماری پارسی در دورهٔ تاریخی هخامنشیان سبک غالب معماری ایران بوده‌است.محوطه تاریخی پاسارگاد به علاوه آرامگاه كوروش، كاخ آپادانا در شوش، مجموعه كاخ‌های تخت‌جمشید و آرامگاه‌های واقع در نقش رستم از نمونه‌های معماری‌های این سبك هستند. شیوه معماری پارسی، نخستین شیوه معماری ایران است كه روزگار هخامنشیان تا حمله اسكندر به ایران را در بر می‌گیرد. در این معماری، بیشتر از آنكه بتوانیم به یك سبك خاص اشاره كنیم می‌توانیم توانایی و هنر ایرانی را در تقلید درست و هماهنگی میان سبك‌های مختلف ارزیابی نماییم .

بنیاد معماری پارسی

در حقیقت بنیاد شیوه پارسی از همان ساختمان‌های ساده كه در سرزمین‌های غرب و شمال غرب ایران و دیگر جاها بوده برگرفته شده است اما پدیده تازه‌ای كه با گسترش فرمانروایی پارس‌ها روی می‌دهد، همكاری هنرمندان مختلف از سرزمین‌های گوناگون است که از ویژگی‌های ایرانیان کهن و هنرمندان آن باور به تقلید درست بوده که آنرا بهتر از نو آوری بد می‌دانسته است. تقلید یا برداشتی که منطق داشته باشد و با شرایط زندگی سازگار باشد. علاوه بر نمونه‌هایی كه به عنوان معماری پارسی ذكر شد می‌توان به الگوی چهار‌باغ اشاره كرد كه یكی از ماندگارترین ابداعات هخامنشیان در عرصه طراحی است كه در پاسارگاد پا به منصه ظهور گذاشت و ادامه یافت .

ویژکی هاي معماري پارسی

• استفاده از سنگ بریده ، منظم و پاکتراش و گاه صیقلی و تهیه بهترین مصالح ازلحاظ مرغوبیت رنگ و دوام از هرجا که مسیر بوده است .
• آماده کردن پی از سنگ ریزه
• نهادن ستون ها در حداکثر فاصله ممکن و تا ارتفاع بسیار چشم گیر و آرایش سرستون ها با جزئیاتی که براي بردن بارسقف چوبی کاملا متناسب و منطقی باشد
• پوشش با شاه تیر، تیرچه چوبی تخت بریده و درودگري شده .
• آرایش دیوارهاي اطراف پلکان هاي کوتاه با نقش هاي برجسته و کنگره هاي زیبا و متناسب
• ساختن دیوارهاي جدا کننده با خشت خام و آرایش داخلی و خارجی آن با رنگ کاشی لعابدار .
• پرداختن فرش کف با بهترین مصالحی که در آن روزگار بوده است .
• تعبیه سایبان و آفتابگیرمنطقی و ضروري براي ساختمان ها

نیارش در معماری پارسی

در معماری پارسی آسمانه تخت با تیر وستون اجزاء اصلی ساختمانی بوده است. از چوب بسادگی می‌شد برای پوشش دهانه‌هایی از ۲٫۵ تا۳٫۵ گز بهره‌گیری کرد؛ ولی در معماری تخت جمشید دهانه میان ۲ ستون را تا حدود ۶ گز رسانده‌اند و این بزرگترین دهانه چوب پوش در جهان آنروز بود. چنین چوبی در خور این دهانه در ایران یافت نمی‌شد. از این رو آنها چوب‌های درخت کنار را از جبل عامل لبنان از راه شوش به تخت جمشید رسانده‌اند و آنرا بکار برده‌اند. پارسیان نیز اتاق‌هایی می‌ساختند که دو ستون در میان ان بود و دو تیر چوبی را برروی هم با کنف می‌بستند و روی ستونها می‌گذاشتند. بدین گونه به توانایی باربری تیر می‌افزودند. در تخت جمشید تالار هدیش خشایارشاه را با بیست ستون ساخته‌اند که فاصله دیر سری آنها نزدیک به سه کز و دهانه میان دو ستون چهار گز می‌باشد.

آرایه در معماری پارسی

در شیوه پارسی آرایه‌های بکار رفته که هرکدام منطقی خاص داشته است. آرایه سر ستون در معماری ایران ریشه کهنی دارد. در دخمه‌های مادی سرستون‌هایی بر دیواره کنده شده که همانند سرستون‌های ایونی یونان هستند شاید بتوان منطق دست یافتن به این ریخت‌ها را چنین پنداشت که چون برای سوار کردن و نگهداشتن دو تیر درکنار هم بر بالا و دو سوی یک ستون آنها را با ریسمانی بنام کبال بهم می‌بسته‌اند وسپس تخته ایی بر روی آنها برای بالشتک می‌گذاشتند. این چفت و بست و پیچش ریسمان سر تیرها کم‌کم دگرگون شده و همانندی چون سرستون ایونی پیدا کرده است. در تخت جمشید این ارایه در چند جا یافت می‌شود.