معماری ایلامی

معماری ایلامی ،این سبک از معماری متعلق به معماری پیش از اسلام ایران می باشد، تاریخ ایلام و ایران از آغاز به هم گره خورده چرا که ایران زادگاه اصلی ایلامیان بوده است. در این راه متاسفاه از معماری ایلامی اطلاع زیادی در دست نبوده و تنها می توان به نقش مهر هایی که مربوط به دوره اولیه ایلام بوده و یک نقش برجسته مربوط به نینوا که در دوران آشوری بنا شده اشاره کرد.

بناهای شاخص در معماری ایلامی

محوطه قدیمی زاغه در دشت قزوین، تپه سیلك كاشان، معبد چغازنبیل مربوط به دوران  ایلامیان، تپه هگمتانه و نوشیجان تپه در استان همدان از نمونه‌های  معماری ایلامی هستند. نمونه دیگر این دوران، معماری مادی استودان‌ها است كه برخی از آنها را در دكان داوود در نزدیكی سرپل ذهاب، در فخریك كردستان و… میتوان مشاهده کرد .

طرح اصلي زيگورات مربعي است به اضلاع ۱۰۵ متر . بنابراين هر طرف زيگورات در پايه ۲۰۰ (ال) ايلامي طول داشت ال برابر ۵/۵۲ سانتي متر بود(نيم زرع)و تقريبا بيشتر از سه هزار سال در ايران بدون تغيير بر جا مانده تا وقتي که سيستم متريک برقرار شد . گوشه هاي مربع اصلي دقيقا در جهات اربعه است.

از ديگر آثار معماري به جاي مانده دوره ايلام مياني مي توان به بقاياي مجموعه عظيم آثار باستاني هفت تپه در خوزستان اشاره کرد.بخش اعظم مواد و مصالح ساختماني را در اين مجموعه خشت خام تشکيل مي دهد و اما در ساير بخشها از آجر نيز استفاده کرده اند . پوشش فضاها اغلب تاق نيم بيضي آجري است اما در سقف بناهاي خشتي تيرهاي چوبي نيز بکار رفته است . آرامگاه تپتي – اهر داراي قوس نيم بيضي است که در نوع خود قديمي است.

هنر در معماری ایلامی

هنر آشوری دوره ای از هنر بوده که در آن نقوش برجسته از اهمیت بالایی برخوردار بوده که از دلایل آن میتوان به وجود سنگ های زیاد و کوه ها به موقعیت زندگی آنان اشاره کرد . در این دوره نقش های برجسته از جنگ ها یا صحنه های شکار که در آن حضور مقتدرانه شاه نشان داده شده به گونه ای که پیکر شاه همواره در مرکز ترکیب بندی قرار داشته تا بیشترین توجه به آن معطوف گردد و در میان مجسمه های آنان شیر ها و گاو های بالدار با سر انسان جزو جالبترین آنها می باشند.

معماري ايلام قديم

تنها اطلاع به معماری ایلامی ازنقش مهر هايي است که از دوران اوليه ايلام باقي مانده و آن يک نقش برجسته مربوط به نينوا در دوره آشوري متاخر است . در اين نقش برجسته معبدي به صورت يک بناي مربع مستطيل بلند بريک شالوده ايوان دار نشان داده شده نماي جلو داراي يک روزنه هايي بوده است . در قسمت
پشت ممکن پله هايي براي دسترسي به عبد وجود داشته است . در نماي آن دو چارچوب در بلند ديده مي شود که در سمت چپي را يک پرده ني ايي آنرا از نور آفتاب محافظت مي کند . احتمالا مداخل ورودي بوده است و در سمت راست شايد نمايي از يک در بوده است .

جالب ترين ويژگي اين معبد سه شاخ بزرگ است که در دو طرف ديوارهاي معبد نصب شده است و اين ما را به يکي از عجايب ساختمان معابد ايلامي متوجه مي سازد . بعدها سنگ نبشته هاي ايلام مياني ثابت مي کنند که اين شاخ ها جزء مهمي از هر معبد را تشکيل مي دادند چون نماد الوهيت بود . و يکي از پادشاهان ايلامي در سده دوازدهم (ايلام مياني ) افتخارش اين بوده که بيست معبد شاخي را فقط بازسازي کرده است .