اینستاگرام گروه معماری پایدار
اینستاگرام مجله معماری پایدار
اقلیم معتدل و مرطوب
اقلیم معتدل و مرطوب ، یکی از اقلیم های ایران می باشد که کم وسعت ترین اقلیم موجود در ایران بوده ،سواحل جنوبی دریای خزر به صورت نواری بین رشته کوه‌های البرز و دریای خزر است. از جلگه‌های پستی تشکیل شده‌است که هر چه به طرف شرق پیشروی می‌کند رطوبت و اعتدال هوای آن کاهش می‌یابد.
تقسیم بندی این مطقه به دو ناحیه می باشد:
- ناحیه جلگه‌ای: که بصورت نوار باریکی در امتداد دریا گسترش یافته‌است.
- ناحیه کوهستانی شمال رشته کوه البرز: که پوشیده از درختان جنگلی است.
شرايط آب و هوايي
اعتدال دمای هوا، بالا بودن رطوبت و بارندگی فراوان از مهم‌ترین ویژگی‌های آب و هوائی این منطقه است. در ایستگاه‌های مورد بررسی، متوسط حداكثر دمای هوا در گرمترين ماه سال (اوت) بین ۳۶٫۶ تا ۲۵٫۸ و متوسط حداقل دما درسردترين ماه سال (ژانويه) بين ۴٫۵ تا ۶٫۸- درجه سلسيوس بوده است. نكته قابل توجه اين است كه در اکثر قریب به‌اتفاق این نقاط، متوسط حداقل دمای هوا در سردترین ماه سال بالای صفر بوده است. حداقل رطوبت نسبي هوا در فصل تابستان، در تمام ايستگاه‌هاي مورد بررسی، بالاتر از ۴۰ درصد و در ایستگاه‌های نزدیک به دریای خزر حدود ۶۵ تا ۹۰ درصد بوده و حداکثر رطوبت ۰۱نسبی در کلیه ماه‌هاي سال بالا و در اکثر ایستگاه‌های مورد بررسی بین ۷۵ تا ۹۵ درصد است. در این منطقه، در كليه ماه‌هاي سال بارندگي صورت گرفته و کل مقدار بارندگی سالانه اکثر ایستگاه‌ها بیش از ۵۰۰ میلی‌متر است. در ماه‌های فصل زمستان درصد ساعات آفتابی بین ۲۵ تا ۵۵ درصد و در فصل تابستان این درصد به‌حدود ۴۵ تا ۶۵ درصد می‌رسد.
ویژگی های عمومی اقلیم معتدل و مرطوب
- بارندگی بسیار زیاد در تمام فصول سال به خصوص در پاییز و زمستان
- رطوبت نسبتاً زیاد در تمام فصول سال
- اختلاف کم درجه حرارت در طول شبانه روز به دلیل وجود رطوبت
- پوشش گیاهی وسیع
ويژگي‌هاي اقليمي مسكن بومي
ویژگی‌های معماری بومی استان‌های گیلان و مازندران، از طریق بررسی بافت مسکونی ۱۴ شهر این دو استان تعیین شده است. مهم‌ترین ویژگی‌های اقلیمی مسکن بومی اقلیم معتدل و مرطوب و به‌طور کلی مناطق معتدل و مرطوب شمال کشور به‌شرح زیر است.
- معمولاً ساختمان بر روی سکویا فضای کنترل نشده‌ای که ۵۰ تا ۱۰۰ سانتی‌متر بالا تر از سطح زمین است و با ایجاد پنجره یا روزنه‌هایی در دیوارهای این فضا، امکان تهویه طبیعی هوای داخلی آن فراهم شده، قرار گرفته است.
- پنجره‌ها بزرگ و معمولاً قابی چوبی دارند و امکان باز شدن تمامی دهانه آنها فراهم گردیده است.
- سایبان جزء کاملاً مشخص و بسیار مهمی از جدار خارجی ساختمان است که پنجره‌ها و در مواردی دیوارهای خارجی را در برابر باران و تابش آفتاب محافظت می‌کند.
- بام ساختمان شیب دار و اکثراً دارای شیبی تند است و بسته به‌نیاز و خصوصیات طرح ساختمان در یک یا چند طرف از دیوار جلو آمده و آنرا در برابر بارندگی محافظت می‌کند.
- ایوان که در واقع فضایی نیمه بسته نیمه باز و سرپوشیده است در اکثر ماه‌های سال و حتی در زمان بارندگی برای انجام فعالیت‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- جبهه اصلی نورگیری اکثر اتاق‌ها و ایوان‌ها سمت جنوب است. حیاط اصلی ساختمان نیز در سمت جنوب قرار دارد.
- پلان خانه‌های سنتی کوچک، خطی یا «L» شکل است. اما پلان ساختمان‌های بزرگ‌تر ترکیبی از این دو الگو است یا الگوی «U» شکل نیز دارد.
راهنمای طراحی اقلیمی
برای طراحی فضاهای آزاد اقلیم معتدل و مرطوب ، سه مورد زیر به‌عنوان اهداف عمده طراحی اقلیمی تعیین شده است.
- جلوگیری از تاثیر بادهای سرد زمستانی
- ایجاد سایه و جریان هوا در مواقع گرم
- هدایت تابش آفتاب به‌فضاهای آزاد در مواقع سرد
مهم‌ترین روش‌هایی كه در تعیین شكل كلی ساختمان‌های مسكونی در نقاط مختلف منطقه مورد مطالعه تاثیر دارد به‌ترتیب زیر است.
- استفاده از پلان‌های کشیده با مقاطع باریک (گسترش پلان در جهت محور شرقی غربی)
- پیش‌بینی فضاهای خارجی قابل استفاده برای فعالیت‌های مختلف: ایوان، راهرو و تراس
- استفاده از جلو آمدگی بام، ایوان سرپوشیده، بالكن یا سایبان برای ایجاد سایه كامل بر سطح خارجی پنجره‌های شیشه‌ای، بازشوها و دیوارهای رو به‌آفتاب
روش‌های عمده دیگری که به‌فرم کالبدی و جزئیات ساختمان مربوط می‌شود و ۲ تا ۳ هدف عمده طراحی اقلیمی را تحقق می‌بخشند عبارت است از:
- استقرار ساختمان‌های بهم پیوسته در بخش‌های میانی شیب‌های رو به‌جنوب
- استفاده از بام‌های شیبدار
- استفاده از عایق‌های حرارتی در دیوارها و بام
- استفاده از انواع مختلف پرده و شبكه‌های متحرك (عایق) در پشت پنجره‌ها
مصالح ساختمانی جدارهای خارجی
براساس موارد پیشنهاد شده در مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان ایران، در شهرهای بزرگ منطقه مورد مطالعه برای تامین حداقل مقاومت حرارتی جدارهای غیر نورگذر، نوع و ضخامت لایه عایق ضروی برای چند ساختار مناسب در این منطقه به‌شرح زیر است.
- دیوار یکپارچه با بلوک سیمانی و نمای اندود ماسه سیمان: ۷ سانتی‌متر پلي‌استايرن منبسط شده
- دیوار دوجداره متشکل از دیوار آجری و بلوک سیمانی: ۶ سانتی‌متر عایق پلي‌استايرن منبسط شده
- دیوار دوجداره متشکل از دیوار آجری و بلوک سیمانی با لایه هوا: ۵ سانتی‌متر عایق پلي‌استايرن منبسط شده
- بام شیبدار بتنی و پوشش آردواز: ۸٫۵ سانتی‌متر عایق پلی‌استایرن منبسط اکسترد شده یا ۱۴ سانتی‌متر عایق پلی‌استایرن معمولی
- کف در تماس با فضای کنترل نشده: ۴ سانتی‌متر عایق پلی‌مری
فرم كالبدی ساختمان
برای اقلیم معتدل و مرطوب ، فرم‌های باز و گسترده با ایوان‌هایی عریض و بامی شیبدار مناسب است. ساختمان‌های ویلایی یا تک واحدی، مناسب‌ترین تیپ ساختمان برای این مناطق است. ساختمان‌های ردیفی دو طبقه، که از طریق دیوارهاي جانبی به‌هم چسبیده‌اند و مورد استفاده یک خانوار قرار دارد، با توجه به‌اینکه پلکان مرکزی آنها می‌تواند به‌عنوان دودکش مرکزی عمل کرده و قادر است کل فضای مسکونی را به‌یک فضای یکپارچه تبدیل نماید، از نظر طراحی اقلیمی، پس از ساختمان‌های ویلایی مناسب‌ترین تیپ ساختمان برای مناطق مرطوب محسوب می‌شود.
عناصر اصلی ساختمان و سازماندهی پلان
از نظر طراحی اقلیم معتدل و مرطوب ، پیش‌بینی سه نوع فضای مختلف برای واحدهای مسکونی این منطقه ضروری است: فضای داخلی، فضای آزاد یا حیاط و فضای نیمه‌محصور کنترل شده یا ایوان. در صورتی‌که سرمایش ساختمان به‌وسیله سیستم‌های مکانیکی انجام شود، پلان ساختمان باید فشرده و متراکم باشد. اما در صورتی‌که برای سرمایش ساختمان در حد ممکن، ایجاد کوران در فضاهای داخلی نیز مورد استفاده قرار گیرد، باید پلان آن باز و گسترده، فضاهای داخلی آن یکپارچه و مرتبط با یکدیگر و پنجره‌های آن بزرگ و قابل باز شدن باشد. کارآمد‌ترین طرحی که در مورد ترکیب استفاده از جریان هوا در ایجاد کوران در فضاهای داخلی و محافظت این فضاها در برابر بادهای توام با باران وجود دارد، سرسرای بادگیر است. سرسرای بادگیر، راهروی میانی سرپوشیده‌ای به‌عرض حدود ۲ تا ۳ متر است که در سرتاسر پلان امتداد دارد. چنین معبری می‌تواند حتی در مواقعی‌که سرعت باد کم است، یا در مواقع وزش بادهای توام با باران، جریان هوای نسبتاً مناسبی را در طول مسیر خود ایجاد نماید. چنین سرسرایی می‌تواند به‌شبکه‌های بازشویی مجهز شود که در صورت بسته شدن، مانع از نفوذ باران به‌محیط داخلی شده اما امکان جريان يافتن هوا در این محیط را فراهم سازند.
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد 🙂