رنگ در معماری

رنگ در معماری ،رنگ را میتوان یک زبان جهانی نامید، رنگ شامل احساسات ، فرهنگ یک ملت است ، همچنین رنگ بر خلاف سایر ملزومات معماری یک بعد انسانی دارد که نمی توان آن را نادیده گرفت در واقع رنگ ها میتواند روحیه انسان را بهتر کند و مورد خوبی برای خلاقیت انسان است لذا خانه ای که غرق در رنگهای مناسب باشد همیشه آرامش بخش است در این مطلب سعی در بررسی این موارد و همچنین نقش رنگ در معماری اسلامی خواهیم پرداخت.

انواع رنگ ها در مواد و نور

• سه رنگ اصلی مواد رنگی: آبی، قرمز و زرد
• سه رنگ اصلی نور: آبی، قرمز و سبز

همه ی رنگهای سرد و گرم، از ترکیب انواع این سه رنگ، بدست می آیند.

• که به رنگ های درجه دوم هم معروف اند :

زرد + قرمز = نارنجی
زرد + آبی = سبز
آبی + قرمز = بنفش

• بقیه رنگ های درون دایره، به رنگ های درجه سوم معروف اند.

رنگ های مکمل

رنگ مکمل، هماهنگ ترین و چشم نوازترین و متعادل ترین و متوازن ترین ترکیب برای رنگ مورد نظر ماست.
به عنوان مثال دقت کنید که رنگ مکمل آبی، نارنجی است،
رنگ مکمل قرمز، سبز،
و رنگ مکمل زرد، بنفشه
و ….

رنگ مکمل چیست؟

رنگ های مکمل در واقع نوعی تضاد هستند که به هنگام مشاهده، یکدیگر رو طلب میکنند و وقتی کنار هم قرار می گیرند، تحرک ایجاد نموده و یکدیگر را کامل می نمایند.
هر وقت دو رنگ مکمل، باهم ترکیب شوند، نتیجه “خاکستری” است. تحرک از بین رفته و رنگ خنثی بدست خواهد آمد. دو رنگ مکمل در کنار هم، موجب درخشانی و جلوه ی بیشتر هم هستند. در طبیعت نیز، رنگ های مکمل به وفور در کنار هم دیده می شوند.
مانند گل سرخ در میان برگهای سبز- یا خالهای زرد بالهای بنفش شاپرک.

• انواع رنگ ها:

رنگهای کروماتیک
بین رنگهای قرمز ، زرد ، آبی ، سبز و … از یک سو و رنگهای سفید ، سیاه و خاکستری از سوی دیگرتفاوت وجود دارد. به رنگهایی که در طیف رنگی می باشند ، کروماتیک می گویند. رنگهای کروماتیک بسیار زیاد هستند که مهمترین آن ها، رنگهای اصلی ( زرد ، قرمز و آبی ) می باشند.

• رنگهای اکروماتیک
  کیفیتی که در اغلب رنگها وجود دارد، در رنگ های سفید، سیاه و خاکستری وجود ندارد. به این سه رنگ که فاقد رنگ هستند ، رنگ اکروماتیک میگویند. رنگ سفید در واقع رنگ نیست ، بلکه عدم وجود رنگ است.

نقش رنگ در معماری اسلامی

رنگ از تکثیر نور حاصل می‌شود و نمایانگر کثرتی است که ارتباطی ذاتی با وحدت دارد. از دیدگاه اندیشمندان هنر اسلامی، رنگ سفید نماد وجود مطلق و رنگ سیاه نماد اصلی تعالی و فراوجودی است، رنگ‌های آبی، فیروزه‌ای و طلایی در نگارگری اسلامی و ایرانی، جلوه‌هایی از معانی باطنی جاری در بطن رنگ هایند.

رنگ در معماری اسلامی

همچنین از نمونه های نقش رنگ در معماری اسلامی نقوش کاشی با سفیدی نقوش گچ بری همراه است که تضاد چشم گیری را با فضای پر نقش و رنگ بیرون برقرار می‌سازد و باعث می‌شود فضای داخلی مسجد آرامش و قداست خاصی داشته باشد که این قداست از رنگ سفید فضا و از بی‌رنگی و بی نقشی سطوح داخلی نشات می‌گیرد، زیرا رنگ سفید به خصوص وقتی با نوعی خلوت، تفکر و سکوت همراه باشد، الهام گر نوعی بزرگی پاکی و اندیشه بالندگی است، بیشترین قسمت سطوح کاشی کاری‌ها به رنگ‌های سردی چون زنگاری‌ها، فیروزه ای‌ها و لاجوردی‌ها تعلق دارد، لاجوردی‌ها و رنگ‌های آبی‌فام عمق دارند که آدمی را به بی‌نهایت و به جهانی خیالی و دست نیافتنی می‌برند، آبی، گستردگی و وسعت آسمان صاف را به یاد می‌آورد. نشانه صلح است و رنگ بی گناهی، نور آبی، کسانی را که بی قرارند، آرام می‌کند، آبی همواره متوجه درون است و جنبه‌های گوناگون روح آدمی را نشان می‌دهد، در فکر و روح او داخل می‌شود و باروان او پیوند می‌خورد، آبی معنی ایمان می‌دهد و اشاره‌ای است به فضای لایتناهی و روح. آبی سمبل جاودانگی است .

اصلاحات تخصصی رنگ در معماری

Value:ولیو یا ارزش نشان دهنده ی خلوص رنگ  است. هرچه از رنگ هایی مثل “سفید، سیاه، خاکستری” یعنی رنگهای آکروماتیک در رنگ استفاده کنیم، خلوص یا ارزش رنگ کم خواهد شد. رنگهای پایه بیشترین ولیو را دارند.

Shade : اگر از رنگ مشکی یا خاکستری تیره برای کم کردن ارزش و تیره کردن یک رنگ خالص استفاده کنیم به رنگ جدید ” شِید” یا سایه گفته می شود.
Tint: اگر از رنگ سفید یا خاکستری روشن برای کم کردن ارزش و روشن کردن یک رنگ استفاده کنیم، به رنگ جدید ” تینت ” یا ته رنگ گفته می شود.

Tone or Intensity : به معنای درخشش رنگ است و طبعا هرچه ارزش یا خلوص رنگی کم تر باشد درخشش کمتری هم دارد و اگر با رنگ های اکروماتیک و رنگ مکملش ترکیب شود، درخشندگی خود را از دست خواهد داد.

Contrast : کنتراست به معنای “تفاوت ” در رنگ است و “تضاد” که گاهی ما معنا می کنیم اشتباهی بیش نیست! در واقع تضاد نوعی از کنتراست است.

تاثیرات رنگ در معماری از نظر روانشناسی

با وجودی که اثر رنگ در معماری تا حدودی ذهنی است و در مورد اشخاص مختلف فرق میکند امّا برخی از تاثیرات رنگ ها دارای معنی یگانه ای در سراسر جهان هستند.
رنگ هایی که در طیف رنگ ها در ناحیه قرمز قرار دارند به عنوان رنگهای گرم شناخته می شوند که دامنه اش از احساسات گرم و صمیمانه تا احساس خشم و عصبانیت متغیر است. رنگهایی که در ناحیه آبی طیف قرار دارند، رنگهای سرد نامیده می شوند و شامل آبی، ارغوانی و سبز هستند. این رنگها معمولاً آرامش بخشند امّا گاهی نیز ممکن است احساس غمگینی و بیتفاوتی را به ذهن آورند.

روانشناسی رنگ ها به عنوان روش درمان

در برخی از فرهنگهای قدیمی، از جمله مصری ها و چینی ها، از رنگها برای درمان استفاده می شده است. این کار که گاهی به آن نور درمانی یا رنگ شناسی نیز گفته می شود هنوز هم به عنوان روش درمان جایگزین مورد استفاده قرار میگیرد.
از رنگ قرمز برای تحریک و ذهن و افزایش تمرکز استفاده می شود.
از رنگ زرد برای تحریک اعصاب استفاده می شود.
از رنگ نارنجی برای بالا بردن سطح انرژی استفاده می شود.
از رنگ آبی برای کاهش درد و تسکین بیمار استفاده می شود.
از رنگ نیلی برای تسکین ناراحتی های پوستی استفاده می شود.

اغلب روانشناسان به رنگ درمانی به دیده شک و تردید می نگرند و می گویند که درباره تاثیرات احتمالی رنگها اغراق شده و رنگها در فرهنگهای مختلف، معانی متفاوتی دارند. پژوهش ها نشان داده اند که در بسیاری از موارد، تاثیرات رنگها در تغییر حالت افراد، تاثیراتی زودگذر و موقتی بوده است.
برای مثال، قراردادن افراد در اتاق آبی ممکن است در ابتدا احساس آرامش در آنها به وجود آورد امّا این اثر پس از آن که آنها آرامششان را بازیافتند، به تدریج کاهش خواهد یافت.

رنگ گرم و سرد

• رنگ های گرم شامل رنگ های قرمز، زرد نارنجی است .
  از این رنگ برای دیوار های محیط زندگی و خانه استفاده می شود یا به عنوان رنگ تاکید کننده و نمایش بیشتر رنگ های خنثی (سفید و مشکی) استفاده می شود.
• رنگ های سرد مانند آبی، بنفش و سبز است.
  یک انتخاب متداول در رنگ آمیزی دیوار محل زندگی و اتاق های خواب برای ایجاد احساس آرامش در فضای خانه به دلیل خصوصیت کاربردی بودن آنها می باشد از این رنگ ها برای هدایت احساسات و عواطف در وب سایت استفاده می شود.